Ҳуқуқҳои шахсони боздоштшуда дар марҳилаи тафтишоти пешакии парвандаҳои ҷиноятӣ

31.10.2025 - 12:10

Ҳуқуқдон бошед!

Дар бахши “Саволу ҷавоб” ҳуқуқшиносони Эътилофи ҷомеаи шаҳрвандӣ зидди шиканҷа ва беҷазоӣ ба саволҳои хонандагон посух медиҳанд.

САВОЛ: Дар марҳилаи тафтишоти пешакии парвандаҳои ҷиноятӣ боздоштшудагон чӣ ҳуқуқҳо доранд?

ПОСУХ: Мувофиқи Кодекси мурофиавии ҷиноятии Ҷумҳурии Тоҷикистон (КМҶ ҶТ), шахсоне, ки дар рафти тафтишоти пешакӣ боздошт шудаанд, ҳуқуқҳои зеринро дороянд:

Аз сабаби боздошт огоҳ карда шаванд.
Аз лаҳзаи боздошти воқеӣ ҳуқуқ ба адвокат дошта бошанд.
Ҳуқуқ ба истифода аз хизматрасонии тарҷумон, агар забони истифодашавандаро надонанд.
Ҳуқуқ ба шинос шудан бо қарор дар бораи оғоз кардани парвандаи ҷиноятӣ, айбномаҳои эълоншуда ва маводҳои марбут ба поймол шудани ҳуқуқҳои онҳо.
Додан ё рад кардани нишондод муқобили худ ва истифода аз эҳтимолияти бегуноҳӣ.
Ҳуқуқ ба пешниҳоди дархостҳо, эътирозҳо, раддияҳо ба муфаттишон, прокурорҳо ва дигар шахсони иштирокчии раванд.
Ҳуқуқ ба шикоят аз чораҳои пешгирикунанда, қарор дар бораи боздошт ва тамдиди муҳлати нигоҳ доштан дар ҳабс.

Ин ҳуқуқҳо ба ҳимояи боздоштшудагон аз сӯйистифодаи эҳтимолӣ аз ҷониби мақомоти тафтишоти пешакӣ равона карда шудаанд.

Ҳуқуқҳои боздоштшудагон дар рафти тафтишоти пешакӣ

Ҳуқуқ	Модда / банди КМҶ ҶТ	Чӣ мушаххасан кафолат дода мешавад
Огоҳсозӣ дар бораи сабаби боздошт	м. 412.1‑412.4 КМҶ (“Тартиби боздошти кӯтоҳмуддати шахсони дар содир кардани ҷиноят гумонбаршуда”) ва м. 94 (“Тартиби дастгир намудани гумонбаршуда”)	Ҳангоми боздошт корманд бояд сабаби боздоштро шифоҳӣ шарҳ диҳад: шахс ба чӣ гумонбар мешавад.
Шарҳи ҳуқуқҳо ҳангоми боздошт	м. 94 КМҶ ҶТ	Дар ҳамон банд - ҳангоми боздошт ҳуқуқҳо шарҳ дода мешаванд: ҳуқуқ ба ҳимоятгар, ҳуқуқ ба рад кардани нишондоддиҳӣ, огоҳ кардан дар бораи истифодаи нишондод муқобили ӯ, ҳуқуқ ба огоҳ кардани хешовандон дар бораи боздошт ва ғайра.
Ҳуқуқ ба ҳимоятгар аз лаҳзаи боздошти воқеӣ	м. 51 ва талаботи м. 113‑114 КМҶ, инчунин ҳолат оид ба ҳимоя ҳангоми боздошти кӯтоҳмуддат (м. 412.1‑412.4)	Ҳимоятгар аз лаҳзаи боздошти воқеӣ ё аз лаҳзаи оғози парвандаи ҷиноятӣ барои иштирок дар парванда иҷозат дода мешавад.
Протоколи боздошт	м. 412.2‑412.4 КМҶ ҶТ	Баъди дастрас кардани боздоштшуда ба мақомоти таъқиби ҷиноятӣ, дар давоми се соат протоколи боздошт дар мавриди гумонбарӣ тартиб дода мешавад. Дар протокол вақт, макон, асосҳои боздошт, маълумот дар бораи шахсони дар амалиёти боздошт иштирокдошта, ҳуқуқҳои шарҳдодашуда ва ғайра сабт карда мешаванд.
Огоҳсозии оила / наздикон дар бораи боздошт	м. 412.2, б. қисми протоколи боздошт	Шахси боздоштшуда ҳуқуқ дорад, ки нафари наздик ё аъзои оилааш дар бораи боздошт ва макони қарордоштааш огоҳ карда шаванд.
Ҳуқуқ ба занги телефонӣ / хабаррасонӣ ба адвокат ё хешовандон	м. 94 КМҶ ҶТ	Ҳангоми боздошт ҳуқуқ ба хабар додан ба адвокат ё хеши наздик бояд шарҳ дода шавад.
Муҳлатҳои боздошт	м. 412.3 КМҶ ҶТ	Боздошт наметавонад аз лаҳзаи боздошти воқеӣ (барои калонсолон) аз 72 соат, ё барои ноболиғон аз 48 соат зиёд идома ёбад. Пас аз ин, ё озод кардан ё чораи пешгирикунанда интихоб карда мешавад.
Ҳуқуқ ба рад кардани додани нишондод, аз ҷумла муқобили худ (ҳуқуқ ба хомӯш мондан), эҳтимолияти бегуноҳӣ	м. 46 КМҶ ҶТ ва м. 94 КМҶ ҶТ	Дар протоколи боздошт ҳуқуқ ба рад кардани нишондоддиҳӣ ва хомӯш мондан шарҳ дода мешавад. Эҳтимолияти бегуноҳӣ принсипи умумии КМҶ мебошад.
Ҳуқуқ ба шаҳодаткунонии тиббӣ	м. 412.2 КМҶ ҶТ	Ҳангоми ҷойгирсозӣ дар тавқифгоҳи нигоҳдории муваққатӣ - муоинаи тиббӣ гузаронида мешавад ва ҷароҳатҳои эҳтимолии ҷисмонӣ сабт карда мешаванд; боздоштшуда ё ҳимоятгар метавонанд дархост кунанд, ки шаҳодаткунонии тиббӣ аз ҷониби табиб/коршиноси мустақил гузаронида шавад.