Ҳимоя аз шиканҷа ва масоили ҷуброн дар қонунгузории гражданӣ

26.11.2025 - 12:10

Ҳуқуқдон бошед!

Дар бахши “Саволу ҷавоб” ҳуқуқшиносони Эътилофи ҷомеаи шаҳрвандӣ зидди шиканҷа ва беҷазоӣ ба саволҳои хонандагон посух медиҳанд.

САВОЛ: Оё дар қонунгузории гражданӣ ҳимоя аз шиканҷа ва имконияти ҷуброн пешбинӣ шудааст?

ПОСУХ: Дар қонунгузории гражданӣ-ҳуқуқии Тоҷикистон ҳуқуқҳои қурбониёни шиканҷа ва муносибати бераҳмона тавассути имконияти пешниҳоди даъвои шаҳрвандӣ барои ҷуброни зарар ҳимоя карда мешаванд:

Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон ҳуқуқ ба ҷуброни зарари маънавӣ ва моддиро, ки дар натиҷаи амалҳои ғайриқонунии дигарон, аз ҷумла шахсони мансабдор расонида шудааст, пешбинӣ мекунад. Гарчанде қонунгузории гражданӣ истилоҳи "шиканҷа"-ро мустақиман истифода намебарад, вале он имконияти ҷуброни зарари расонидашуда дар натиҷаи амалҳои ғайриқонунӣ, аз ҷумла зарари маънавиро пешбинӣ мекунад. Мутобиқи моддаи 991-и Кодекси граждании ҶТ механизми ҷуброни зарари маънавӣ, аз ҷумла зарари расонидашуда дар натиҷаи шиканҷа ё муносибати бераҳмона пешбинӣ гардидааст. Ҷабрдида метавонад даъво дар бораи ҷуброн пешниҳод намояд:

азоби маънавӣ;
азоби ҷисмонӣ;
аз даст додани саломатӣ ё обрӯ.

Ин механизм - иловаи муҳим ба ҷавобгарии ҷиноятӣ буда, уҳдадориҳои байналмилалии Тоҷикистонро оид ба ҳифзи ҳуқуқи инсон инъикос мекунад.

Намунаҳое, ки дар онҳо ҳифзи ҳуқуқи гражданӣ татбиқ мешавад

Вазъият	Имконияти ҷуброн
Шиканҷа ё муносибати бераҳмона дар милитсия	✅ Бале, нисбати ВКД даъвои гражданӣ пешниҳод кардан мумкин аст
Нигоҳдорӣ дар шароити ғайрисанитарӣ, бе хӯрок ва ё ёрии тиббӣ	✅ Бале, мувофиқи моддаи 991-и КГ
Латукӯби қасдона ё таҳқир аз ҷониби шахси мансабдор	✅ Ҷуброни зарари маънавӣ ва зарари ба саломатӣ расонидашударо талаб кардан мумкин аст
Фишори равонӣ, таҳдидҳо, рад кардани адвокат	✅ Агар ин боиси ранҷу азоб шуда бошад, талаби ҷуброн мумкин аст