Дар кадом қонун ҳуқуқ ба табъиз нашудан ва ҳимоя аз таъқиб пешбинӣ гардидааст?

24.10.2025 - 12:10

Ҳуқуқдон бошед!

Дар бахши “Саволу ҷавоб” ҳуқуқшиносони Эътилофи ҷомеаи шаҳрвандӣ зидди шиканҷа ва беҷазоӣ ба саволҳои хонандагон посух медиҳанд.

САВОЛ: Дар кадом қонун ҳуқуқ ба табъиз нашудан ва ҳимоя аз таъқиб пешбинӣ гардидааст?

ПОСУХ: Қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон як қатор меъёрҳоеро дар бар мегирад, ки барои таъмини баробарӣ ва роҳ надодан ба табъиз аз рӯи нишонаҳои гуногун равона шудаанд:

Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи баробарӣ ва барҳам додани ҳама гуна шаклҳои табъиз» (№1890, соли 2022 қабул шудааст)

Ин қонун ҳуқуқи ҳар як шахсро ба баробарӣ ба таври возеҳ муқаррар менамояд ва табъизро аз рӯи ҷинс, нажод, миллат, забон, дин, баромади иҷтимоӣ ва дигар асосҳо манъ мекунад. Он механизмҳои ҳуқуқии пешгирӣ ва ҳимоя аз ҳама гуна шаклҳои табъизро муайян месозад.

Конститутсияи Ҷумҳурии Тоҷикистон

Қонуни асосии давлат баробарии ҳамаи шаҳрвандонро дар назди қонун ва суд, инчунин роҳ надодан ба табъиз аз рӯи ҷинс, миллат, забон, дин ва дигар асосҳо кафолат медиҳад.

Қонуни ҶТ «Дар бораи кафолатҳои давлатии баробарҳуқуқии мардону занон ва имкониятҳои баробари амалигардонии онҳо»

Кафолатҳои баробарии мардон ва занон, инчунин чораҳоро барои пешгирии табъиз аз рӯи ҷинс ва фароҳам овардани имкониятҳои баробар барои татбиқи онҳо муқаррар мекунад.

Қонун «Дар бораи вазъи ҳуқуқии шаҳрвандони хориҷӣ»

Дар он муқаррар шудааст, ки шаҳрвандони хориҷӣ дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон новобаста аз баромад, ҷинс, забон, маълумот, миллат ва дигар нишонаҳо дар назди қонун баробаранд.

Айни замон дар қонунгузории Тоҷикистон қонуни алоҳидае нест, ки мафҳуми "таҳқир"-ро мустақиман муайян кунад ё тартиби ҷавобгариро барои ҳолатҳои таҳқир ё зӯроварии равонӣ миёни кӯдакон ва наврасон - ҳам дар дохил ва ҳам берун аз муассисаҳои таълимӣ муқаррар намояд.

Инчунин, ҳоло ягон таҷрибаи судӣ вуҷуд надорад, ки таҳқир дар қарорҳои судӣ ҳамчун нақзи мустақилонаи қонун баррасӣ шуда бошад.

Дар қонунгузорӣ чӣ пешбинӣ шудааст:

Қонун «Дар бораи масъулият барои таълиму тарбияи кӯдак»

Дар моддаи 16-и ин қонун гуфта мешавад, ки волидон уҳдадоранд аз зӯроварӣ, аз ҷумла ҷазои ҷисмонӣ истифода набаранд, инчунин шаъну шарафи кӯдакро эҳтиром кунанд ва ба муносибати бераҳмона, ғайриинсонӣ ё пастзанандаи шаъну шараф роҳ надиҳанд.

Қонун ба ҳифзи ҳуқуқ ва манфиатҳои кӯдак, таълиму тарбияи ӯ дар рӯҳияи эҳтиром ва инсондӯстӣ нигаронида шудааст.

Қонун «Дар бораи маориф»

Муқарраротеро дар бар мегирад, ки ҳуқуқи хонандагонро ба эҳтироми шахсият ва шаъну шараф кафолат медиҳанд. Дар шарҳҳои қаблӣ гуфта мешуд, ки хонандагон ҳуқуқ ба ҳимоя аз амалҳои ғайриқонунии маъмурият, муаллимон ва дигар кормандоне доранд, ки ҳуқуқҳои онҳоро нақз мекунанд ё шаъну шарафашонро паст мезананд.

Манъи ҷазои ҷисмонӣ нисбати кӯдакон

Дар Тоҷикистон ба наздикӣ қонуне қабул шуд, ки ҷазои ҷисмонии кӯдаконро ҳам дар дохил ва ҳам берун аз мактаб манъ мекунад. Ин манъсозӣ қисми маҷмуи чораҳо барои ҳимояи кӯдакон аз зӯроварӣ, маҷбуркунӣ ва пастзанӣ мебошад.

Сомонаи мо: https://notorturetj.org/

Почтаи электронӣ: notorture.tj@gmail.com

Агар шумо ё хешовандони шумо мавриди шиканҷа ва муносибати бераҳмона қарор гирифта бошед, ба WhatsApp ё Telegram занг занед ё нависед:

+992 98 787 66 66 дар вилояти Хатлон

+992 98 787 33 33 дар вилояти Суғд

+992 98 708 76 76 дар ш. Душанбе ва НТМ

Ба идораҳои мо муроҷиат кунед:

ш. Душанбе, хиёбони Рӯдакӣ 137, бинои Тоҷикматлубот

ш. Хуҷанд, хиёбони Сомонӣ 42, утоқи 117

Моро дар шабакаҳои иҷтимоӣ пайравӣ намоед, то аз иттилоот бохабар бошед!

Facebook: https://www.facebook.com/notorturetj

Twitter: https://twitter.com/NoTorturetj